Galibiyet Ödülü : Ölüm – FC Start & FV Flakelf

“Kazanırsak bizi öldürecekler kazanamazsak ruhumuzu”

-Nikolaj Trusevič

Son FC Start – FV Flakelf maçı öncesinde soyunma odasında Alman komutanlar tarafından ölüm tehditleri alan FC Start takımı oyuncularına karşılık takım kaptanı Truseviç’in söylediği o unutulmayacak söz

1941-1942 Nazi Almanyası işgali altında bulunan Sovyet kenti Kiev’de gerçekleşen o inanılmaz futbol maçının hikayesi…

Kiev’deki askerî harekâtın Almanlar lehine sona ermesinin ardından kentteki kültürel hayata dair kimi gelişmeler yaşanmaya başladı. Opera açıldı, sinemalar seyirci kabul etmeye başladı ve konserler düzenlendi. Spor karşılaşmalarına yoğun ilgi görülüyordu. Bu dönemde kimi futbol takımları kendiliğinden oluşmaya başladı. Bunlardan birisi de “FC Start” adlı takımdı. Takımın sorumlusu savaştan önce Kiev’de yaşamakta olan Moravyalı Çek asıllı Joseph Kordich idi. Alman işgal yönetimi tarafından Volkdeutsche yani Alman vatandaşı sayılan Kordich kentteki fırınlardan birisinin başına yönetici olarak getirilir. Kentte kurulan halk pazarında Truseviç ile karşılaşan Kordich, Truseviç’in yaşam koşulları görece iyi olan ekmek fabrikasında işçi olmasını sağlar. Fabrikada çalışmaya başlayan Truseviç, temas halinde olduğu diğer Kievli futbolcuların da fabrikada işe girmesine ön ayak olur. Gonçarenko, Tyutçev, Kuzmenko, Komarov, Putistin, Klimenko, Svirivskiy ve Balakin fabrikada işe başlar.

27 Mayıs 1942 tarihinde ekmek fabrikasının sorumlusu Çebanyuk, kent yönetimine verdiği dilekçede kentteki fiziksel aktivite ve spor kültürünün gelişmesi için fabrika bünyesinde bir futbol takımı kurulması için izin ister. Bu dilekçeyle beraber fiilen kurulmuş olan takım yasal bir durum kazanır. Kordich takımdaki oyuncuların haftada iki kez Zenit Stadyumunda antrenman yapabilmesi için gerekli izinleri alır. Takımdaki profesyonel futbolculara fabrikadaki işçilerden kabiliyetli olanlar dahil olur. Takımda faal olarak futbolcu olan 3 sporcu vardır: Truseviç, Klimenko ve Komarov. Gundarev, Melnik, Gonçarenko, Balakin ve Suharev savaştan önce çeşitli takımlarda futbol oynamışsalar bile aktif olarak profesyonel futbol oynamamaktaydılar.

Sovyet takımında yer almış olan sporcular önceden Dinamo Kiev, Lokomotif Kiev ve Spartak Odessa kulüplerinde futbol oynamıştır.

Ekmek fabrikası bünyesinde kurulan takımla eş zamanlı olarak “Rukh” adlı başka bir takım daha kurulur. Bu takımın kurulmasını sağlayan Georgi Dmitriyeviç Şvetsov, Kiev’deki “Jeldor” takımının eski bir oyuncusudur. Alman işgaliyle beraber işbirlikçi Şteppa’nın idaresindeki gazetede çalışmakta ve Almanlarla yakın ilişki kurmaya özen göstermekteydi. Şvetsov kurmakta olduğu takıma başta Truseviç olmak üzere eski Dinamo Kiev oyuncularını davet etmiş ancak oyuncular bu teklifi reddetmişti. “Rukh” takımı genel olarak Kiev fabrikalarındaki işbirlikçi devlet görevlilerinden ve işçilerden oluşmaktaydı. Dinamo Kiev’in eski futbolcularından sadece Nikolay Golembiovskiy bu takımda yer almıştır.

Şvetsov Kiev’de futbol maçları düzenleme ve bir Ukrayna Futbol Ligi kurma girişimlerine başlar. Şteppa’nın da destekleriyle futbol maçlarının oynanması fikri kent konseyinde kabul edilir, “Hruscov” olan adı “Cumhuriyet” olarak değiştirilen stadyumundaki ilk maç 22 Haziran 1942 tarihi için planlanır. “Rukh” takımı karşısına çıkan “DV” adlı Alman askerlerinden oluşan karma takımla karşılaşır ve yener.

Kentteki ilk karşılaşma ise eski adı Sovyet Olimpik Stadyumu olan Spor Palas Stadyumunda 7 Haziran günü Rukh ile Start arasında oynanır. İzleyicilerin ücretsiz olarak izlediği maçı Start 7-2 kazanmıştır. Start’ın dahil olduğu ve Zenit Stadyumunda oynanan diğer maçlara giriş ücreti 5 karbovanets olarak belirlenir. İşgal yönetimi tarafından Ukrayna’da gerçekleştirilen malî dönüşüm kapsamında yürürlüğe konan Ukrayna karbonaetsi rubleyle eşdeğerdir.

Tüm maçların hakemliğini Erwin adlı bir Alman teğmen yapıyordu, maçlarda hiçbir kart kullanılmamış, oyuncu ihraç edilmemiştir. Alman takımlarının Start karşısındaki başarısızlığı üzerine “Flakelf” adlı bir takım kurulur. Nazi hava savunma birliklerinden asker ve subayların yanı sıra pilot ve mekaniklerden kurulu olan takımda aynı zamanda Almanya’dan gelmiş bazı profesyonel futbolcularda vardır ve Start ile karşılaşırlar.

Maç Sonucu: FC Start 5-1 FV Flakelf

İddialı Alman takımın yenilmesi üzerine Naziler takıma takviyeler yaparak bir rövanç maçı organize etmiştir. Maçtan önce Alman komutanlar tarafından FC Start oyuncuları maçı kaybetmezler ise kurşunlanarak öldürülecekleri konusunda uyarı almışlardır. Aynı zamanda maç öncesindeki seremonide Nazi selamı vermeleri konusunda emir almışlardır.

Maçta ilk golü Almanlar atsa da ilk yarıdaki gollerle Start devreyi 3-1 önde bitirir. İkinci yarıya da hızlı başlayan Almanlar iki gol atarak eşitliği sağlasalar da Start maçı 5-3 galibiyetle bitirir. Futbol maçlarını bir onur meselesi yapan Alman işgal yönetimi maçtan önce Sovyet futbolcularını tehdit ettiği bilinmektedir. Ancak maçın hemen ardından futbolcuların bir arada fotoğraf çektirdiği görülmektedir. Futbolcular maçın hemen ardından sevinç gösterileriyle beraber stadyumdan ayrılmıştır. Ancak buna rağmen Temmuz ayı sonunda Kiev’in yönetimine atanan Friedrich Rogausch Alman takımlarının Kiev takımlarıyla maç yapmasını ikinci bir emre kadar yasaklamıştır.

Bu maçın ardından tek bir karşılaşma daha yapılmıştır. 16 Ağustos günkü maçta Start, Rukh takımını 8-0 yenmiştir. Bu maçtan iki gün sonra 18 Ağustos günü ekmek fabrikasında çalışan Start oyuncularından Truseviç, Putistin, Kuzmenko, Klimenko, Goçarenko, Çutçev, Sviridovskiy, Balakin ve Komarov sabah 10 sularında fabrikaya gelen unları boşaltırlarken Gestapo tarafından tutuklanırlar. Tutuklamaların gerekçesi olarak takımın NKVD tarafından örgütlendiği ve Nazi işgaline karşı ideolojik faaliyet kapsamında kurulduğu iddai edilir. Tutuklamaların ardından sadece Balakin üç gün sonra salıverilir. Takımda yer alan ancak başka bir fabrikada çalışan Melnik ve Suharev tutuklanmaz. Takımın üyelerinden Korotkih 6 Eylül 1942 günü tutuklanır. Yine bugünlerde tutuklanan Çaçenko ise 8 Eylül 1942 günü tutuklu bulunduğu yerden kaçmaya çalışırken vurularak öldürülür. Korotkih’in NKVD subayı olduğunu öğrenen Gestapo tarafından ağır işkence görür ve öldürülür. Eylül ayının sonlarına doğru tutuklu sporcular ünlü Babi Yar katliamının yapıldığı bölgedeki Syrets Toplama Kampına sevk edilir. Sporcular kampta elektrik teknisyenliği, ayakkabı tamirciliği gibi sorumluluklarla görevlendirilir. Ancak cephede durumun değişmesi ve Sovyet Kızıl Ordu’sunun Nazileri püskürtmesiyle beraber kamptaki hayat değişir. Yaşadıkları yenilgilerden dolayı kızgın olan Almanların saldırganlığı toplama kampındaki savaş esirlerine yöneltilir. 1943 yılı sonlarına doğru çok sayıda futbolcunun keyfi infazlar ve kötü koşullar nedeniyle öldüğü bilinmektedir. Buna rağmen başta Çutçev olmak üzere bazı sporcular kamptan kaçmayı başarmıştır. Start takımında yer alanlardan Timofeyev ve Gundarev Alman polis birimlerinde görev yapmıştır. Kiev’in Alman işgalinden kurtarılmasının ardından NKVD birimlerince yakalanmış ve sırasıyla 10 ve 15 yıl çalışma kampında çalışma cezasına çarptırılmışlardır. Yine Almanlarla işbirliği yapan ancak yakalanmayan Golembiovskiy 1948 yılında Gorky kentinde yakalanmış ve vatana ihanetten 25 yıl kürek cezasına çarptırılmıştır. Kiev’den geri çekilirken Almanlar tarafından götürülen Komarov, Messerschmidt Tasarım Bürosunda çalışmış, savaşın ardından Avrupa’da yaşadıktan sonra Kanada’ya göçerek burada ölmüştür.

Kaynak: Vikipedi & Fırat Günayer Youtube